Familie Wikkerink in Sinderen houdt varkens in een Zichtstal en trekt duizenden bezoekers. De varkens worden gehouden volgens de normen van één ster van het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming. Dat wil zeggen dat er meer aandacht is voor het dierenwelzijn van de varkens dan dat wettelijk verplicht is. klik hier voor informatie over Keurmerken. Het vlees van deze varkens gaat o.a. naar supermarkten Plus en Albert Heijn, maar wordt ook gebruikt voor worsten van o.a. Unox.
Tijdens het Weekend van het Varken was het onlangs op het erf van André en Helga Wikkerink in Sinderen weer een drukte van belang. Er konden biggetjes worden geaaid, er waren hapjes, een springkussen er werd getekend en geknutseld door de kinderen. De Wikkerinks vertelden natuurlijk over hun bijzondere varkensboerderij. Ze houden hun 500 zeugen, de beer, de 3500 biggen en 1400 vleesvarkens in een ‘zichtstal’. Daarin kan iedereen – ook buiten de open dagen en zonder afspraak – naar de varkens komen kijken.
In het verleden werkte André bij de varkens-KI in Harfsen (die inmiddels niet meer bestaat). Toen er een boel mensen uit moesten, zei hij: ‘We beginnen voor ons zelf. Dan kunnen ze je niet meer ontslaan.’ Ze kochten de varkensrechten van het gemengde bedrijf op de plek waar ze nu zitten aan de Harterinkdijk. Daar begonnen ze in december 1994 met honderd zeugen, in grotendeels houten schuren, oude kippenhokken waren het. Toen ze in 2002 een nieuwe stal bouwden, hebben ze direct gekozen voor groepshuisvesting: dat was toen nog nieuw. ‘Het is prettig werken, levert sterkere biggen op en er is meer maatschappelijk draagvlak voor die manier van werken.’ Zelf ging hij ook meer nadenken, over hoe je burgers bij de boerderij kunt betrekken en kwam zo in contact met de Stichting Varkens in Zicht, die in Brabant toen al een zichtstal had gebouwd. Vervolgens heeft hij zich ook bij deze stichting aangemeld.
Er werden brede ramen gemaakt in de stal aan de weg, waardoor je zo op de zeugen met zogende biggen kijkt. En in een andere stal kijk je vanaf de skybox op de eerste verdieping de stal met volwassen zeugen in en door een glasplaat in de vloer, zo op de beer. Er ligt informatiemateriaal over het houden van varkens en hun voeding en op tafeltjes kleurplaten voor de kinderen.
Er komen op jaarbasis wel 6000 bezoekers uit het hele land: veel vanaf mini-campings in de buurt. Er gaat veel tijd in zitten om mensen te ontvangen. Vooral in de vakanties er is veel aanloop. En daarbuiten zijn er groepen die een rondleiding willen met uitleg er bij. Die komen dan op een dag dat Helga thuis is, zodat het werk op de boerderij door kan gaan en er meer tijd is voor de bezoekers. Het verdient zich niet direct terug. Maar het is een stukje pr voor de sector. ‘Jullie zijn goed bezig’ krijgen we te horen. Ondertussen zien meer boeren er de nut en noodzaak van in om te laten zien wat je aan het doen bent.
Sinds vier à vijf jaar heeft het vlees één ster van het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming. ‘We zaten bij de tweede shift van varkenshouders die een ster kregen. We werden er voor gevraagd omdat we al onderscheidend zijn met dierenwelzijn.’ Dit houdt in dat de varkens wat meer ruimte hebben, speeltjes om ze bezig te houden en niet gecastreerd worden.
De varkens worden geslacht door Vion, die het distribueert naar de supermarkten: Albert Heijn, Plus en Jumbo, door heel het land. Dus niet naar het buitenland, want daar bestaat het sterrensysteem niet. Toch speelt dat buitenland een grote rol. De Wikkerinks krijgen nu namelijk een vergoeding bovenop de reguliere marktprijs voor varkensvlees. Dat wil dus zeggen dat de prijs meebeweegt met de wereldmarktprijs en die is nu slecht: onder andere door de boycot van Rusland krijgen ze een prijs die onder de kostprijs zit. ‘Maar het wordt nooit zo donker of het wordt weer licht.’
Inmiddels zitten zijn zonen Roel en Tom ook in het bedrijf, via een commanditaire vennootschap. ‘Een familiebedrijf is mooi. Dan ben je meer onweersbestendig. Helga heeft ook nog werk buiten de deur.’ De toekomst van het bedrijf is lastig.
Nu gaat twee derde van de biggen naar een andere 1-sterren varkensmester en mesten ze één derde zelf af. ‘Het liefst zouden we alles doen, zodat je niet afhankelijk bent van een ander. Als er dan wat misgaat, dan ligt het ook aan mezelf.’
‘Vlees met 3 Sterren, dus biologisch, is mooi, maar daar hebben we hier niet de grond voor: dan zouden we op een andere locatie moeten zitten. Je krijgt dan een heel ander bedrijf met andere gebouwen, waarbij ze allemaal naar buiten moeten kunnen. Misschien kan het ooit als de mensen er écht voor gaan betalen: als er meer vraag komt kunnen er meer varkensboeren omschakelen. Iedereen moet doen wat bij hem past. Ik zeg niet dat 1-ster het einde is.’
Ideeën voor de toekomst heeft hij zeker. ‘Een van mijn collega-varkensboeren met een Zichtstal in Noord-Holland, heeft het Beemster-varken in de markt gezet. Hij heeft alle 25 slagers in de regio rond Amsterdam bij elkaar gehaald en gezegd: dit moet er bij om te kunnen blijven draaien, tegen welke prijs kunnen jullie het verkopen? Ik vraag me wel eens af: zou je zoiets hier in de Achterhoek ook voor elkaar kunnen krijgen? Dan moet je samen optrekken en wel het hele varken kunnen vermarkten.’
Uiteraard eten ze ook hun eigen varkensvlees, dat via de huisslacht weer op de boerderij komt. ‘Wi-j hold zelf ok van een stukje goed vlees.’ Daarvoor zoeken ze een mooi varken uit van zo’n 7 maanden.
Sterrencontrole
Een keurmerk moet betrouwbaar zijn: het moet wel kloppen, doen wat je zegt. Vandaar dat de Wikkerinks controle logisch vinden. Minstens één keer per jaar komt de reguliere controle en soms komt er onverwachte controle. Die controleur moet 850 vinkjes zetten. Over van alles, de grootte van de hokken, extra speelgoed, voer, medicatie zoals antibiotica. ‘Antibiotica gebruik ik zo min mogelijk, nooit preventief. Ik ben er zelf allergisch voor. Het varken moet zelf zoveel mogelijk weerstand opbouwen. Als er wat uitbreekt, moet je wel antibiotica kunnen gebruiken. Maar als je te veel antibiotica gebruikt, wordt je uit het keurmerk gegooid.’
