Nogal wat mensen worden tureluurs van de vele veel merken en keurmerken op voedselproducten: ze zien door de bomen het bos niet meer. Dat geldt ook voor doosjes eieren en verpakkingen voor kippenvlees. Maar het wordt een stuk eenvoudiger wanneer je twee vuistregels hanteert.
Let in de eerste plaats op wettelijke benamingen en in de tweede plaats op keurmerken. Daarmee leer je te doorzien wat er echt toe doet en wat reclamekreten zijn. Als je bijvoorbeeld wilt weten hoe de kippen, waarvan je de eieren of het vlees koopt, worden gehouden dan hoef je alleen maar de paar wettelijk toegestane benamingen en de belangrijkste keurmerken te kennen. De woorden ‘scharrel’, ‘vrije uitloop’ en ‘biologisch’ zijn wettelijk beschermde woorden voor kip en ei: als die op de verpakking staan, moeten ze aan strikt omschreven voorwaarden voldoen, die bovendien gecontroleerd worden, elke schakel in de keten, van boer tot en met de verpakking in de winkel.
De EU Wetgeving
In de EU wetgeving is vastgelegd welke aanduiding (woorden) je mag gebruiken voor verschillende houderijsystemen voor eieren en kip. Deze houderijsystemen verschillen met name in hoeveel leefruimte elke kip heeft in de stal en of ze al dan niet naar buiten kunnen.
Op elk ei in de winkel staat een code gedrukt. Die bestaat uit een cijfer (van 0 tot 3), daarna twee letters voor het land van herkomst (NL voor een in Nederland geproduceerd ei) en tenslotte nog een cijferreeks, die verwijst naar het legkippenbedrijf waar het ei vandaan komt.
Het eerste cijfer staat voor de verschillende officiële houderijsystemen voor legkippen op de Europese markt. Het cijfer 0 staat voor een ei uit een biologische legkippenhouderij; het cijfer 1 voor een ei afkomstig van kippen met een vrije uitloop naar buiten; het cijfer 2 voor een ei afkomstig uit een scharrelhouderij (binnen gehouden) en cijfer 3 staat voor een ei afkomstig van kippen die gehouden worden in kooien.
Bij kippenvlees is er geen sprake van een code, maar van wettelijk beschermde benamingen: ‘scharrel’, ‘boerenscharrel’ en ‘biologisch’.
Keurmerken
Keurmerken moet je niet verwarren met merken van bedrijven. Goede keurmerken hebben een logo. Dat logo verwijst naar een keurmerk-eigenaar die regels opstelt, zorgt voor controle bij de deelnemende bedrijven (van boer tot winkelvloer, dus zowel bij kippenhouder, verwerker en verpakker van vlees en eieren) en een straf oplegt, als blijkt dat een bedrijf zich niet aan de regels houdt.
Keurmerkorganisaties werken onafhankelijk van deelnemende bedrijven zodat ze geen commercieel belang hebben bij die bedrijven. Anders dan keurmerken, zijn merken van bedrijven uitingen waarmee deze hun producten in de markt zetten. Bedrijven zijn zelf verantwoordelijk voor de inhoud achter het merk. Maar omdat keurmerken het goed doen in de markt suggereren sommige bedrijven dat hun bedrijfslogo een keurmerk is, terwijl het dat in werkelijkheid niet is.
Om te checken of je van doen heb met een merk/bedrijfslogo of met een keurmerk, kun je terecht bij de website van Milieucentraal. Het heeft de keurmerken en merken geordend op hun keurmerkenwijzer. Bovendien is er onderscheid gemaakt tussen topkeurmerken en keurmerken. Topkeurmerken zijn de toppers onder de keurmerken: extra streng, transparant en betrouwbaar. Voorbeelden van dergelijke topkeurmerken zijn Biologisch, Beter Leven, Milieukeur en Label rouge.
Praktijk in het winkelschap
In het schap van de supermarkt vindt je geen kooi-eieren meer met code 3. Ook horecagroothandels hebben de kooi-eieren verbannen en gebruiken alleen nog scharreleieren. Bij eieren zijn ‘scharreleieren’ dus de standaard in de praktijk. De benaming ‘scharrelei’ betekent trouwens niet dat de kippen naar buiten kunnen.
Bij kippenvlees is ‘scharrel’ nog niet de standaard. Reguliere kip – de zogenaamde ‘plofkip’ – wordt nog het meest verkocht. Wel neemt de populariteit van deze ‘plofkippen’ af: supermarkten verkopen deze steeds minder en stellen bovenwettelijke eisen aan hun kippenvlees, waarbij ze de kip onder een eigen merk verkopen. De meeste supermarkten hebben aangegeven te streven naar scharrelkip met 1 ster van het Beter Leven keurmerk: deze vleeskippen hebben een overdekte uitloop naar buiten.
Vuistregels
Vuistregel 1: let op de wettelijke beschermde termen.
-Let op eicode 0, 1, 2 en 3. Die staan voor biologisch, vrij uitloop, scharrel en kooi.
-Let bij vlees op de verpakking op de benamingen scharrel, boerenscharrel en biologisch.
Bij eieren is ‘scharrel’ de standaard (code 2), bij kippenvlees is ‘scharrel’ nog iets bijzonders.
Vuistregel 2: Let op de topkeurmerken zoals Biologisch, Beter leven, Milieukeur of Label rouge.
Meer weten over de verschillen tussen scharrel, vrije uitloop en biologisch? Lees het bericht over de legkippen en het bericht over de vleeskuikens.
