Keurmerken zijn er in vele soorten en maten en kunnen behulpzaam zijn. Voor consumenten omdat ze bepaalde garanties willen over aspecten van voedingsproducten die zij belangrijk vinden. En voor producenten (boer, voedingsmiddelenproducent of winkel) om zich te onderscheiden van andere leveranciers. Keurmerken zijn meestal te herkennen aan een logo. De bekendste keurmerken zijn het biologische keurmerk, Beter Leven keurmerk en Max Havelaar/Fair Trade (voor producten uit ontwikkelingslanden).
De verschillende keurmerken beoordelen uiteenlopende aspecten van voeding:
*Duurzaamheid
Deze keurmerken vertellen iets over natuur en milieu, dierenwelzijn en eerlijke handel. Op welke manier wordt er bij de productie rekening gehouden met milieu (bijvoorbeeld Biologisch, of Milieukeur), dierenwelzijn (bijvoorbeeld Scharrel of Beter Leven keurmerk) en eerlijke beloning van boeren in ontwikkelingslanden (Max Havelaar/Fair Trade of UTZ).
*Herkomst en levensbeschouwelijke voorschriften
Deze keurmerken vertellen iets over de herkomst en de manier waarop het is samengesteld. Is er bijvoorbeeld sprake van een streekproduct of een traditionele productiewijze (Beschermde Oorsprongsbenaming, denk aan Gouda Kaas of Champagne) of is er rekening gehouden met levensbeschouwelijke voorschriften (denk aan Halal en Koosjer).
*Gezondheid
Deze keurmerken zeggen iets over of een product meer of minder gezond is of ingrediënten bevat waarvoor sommige mensen allergisch zijn, zoals gluten of noten. Het ‘vinkje’ is een voorbeeld van een keurmerk dat iets zegt over bijvoorbeeld de hoeveelheid vet en zout in vergelijking met andere producten binnen dezelfde productgroep en of het past binnen een gezond voedingspatroon.
Betrouwbaarheid
Consumenten vinden het belangrijk dat keurmerken betrouwbaar zijn. Die betrouwbaarheid wordt mede bepaald door de manier waarop de organisatie van het keurmerk is geregeld. Keurmerken kunnen hier nogal in verschillen. Sommige keurmerken kennen wettelijk vastgestelde criteria, strenge onafhankelijke geaccrediteerde (= officieel en onafhankelijk goedgekeurde) controles en sancties op overtreding van keurmerkregels. Andere keurmerken zijn opgesteld door organisaties of bedrijven zelf en worden ook door bedrijven of vertegenwoordigers van die bedrijven gecontroleerd. Soms worden daarbij geen sancties gehanteerd bij overtreding van de keurmerkregels. Eigenlijk is het ‘keurmerk’ in zo’n geval meer een merk van een bedrijf.
Een voorbeeld van een streng en betrouwbaar keurmerk is dat voor de biologische landbouw: de milieu- en dierenwelzijnseisen waaraan biologische producenten moeten voldoen, zijn wettelijk op Europees niveau vastgesteld. De woorden ‘bio, ‘eko’, ‘biologisch’, ‘ecologisch’, etc. hebben dan ook een wettelijk beschermde status: ze mogen niet zomaar door iedereen gebruikt worden. Bovendien controleert een onafhankelijke en geaccrediteerde instantie (Skal) of de producenten zich aan de biologische regels houden. Zowel voor consumenten als producenten heeft die betrouwbaarheid een groot voordeel. Een nadeel, met name voor producenten, is dat die onafhankelijke controle geld kost en extra administratieve lasten met zich meebrengt.
Steeds meer omzet in keurmerken
De laatste jaren neemt de omzet van voedingsproducten met een keurmerk toe. Dat is vooral zichtbaar in de supermarkten. De totale consumentenbestedingen aan duurzaam voedsel (producten met keurmerk) in Nederland bedroegen in 2013 2,46 miljard euro, een stijging van 10,8 procent ten opzichte van 2012. Daarmee groeide het marktaandeel van duurzaam voedsel van 5,5 naar 6,1 procent, terwijl het totaal aan bestedingen van voedsel iets afnam. In de horeca en catering blijft de groei van voedingsmiddelen met een keurmerk nog flink achter.
Meer info vind je hier www.monitorduurzaamvoedsel.nl
