Vlees van de melkkoe is prima bruikbaar, mits de melkkoe ‘afgemest’ wordt en het vlees na de slacht de tijd krijgt om te rijpen. ‘Afmesten’ is een vakterm die inhoudt dat het vee voorafgaand aan de slacht met behulp van voeding extra gewicht krijgt en goed bevleesd raakt met de juiste vetaanzet. Het produceren van vlees van de melkkoe vergt dus wat extra inspanning van boer en verwerker. Melkveehouders zullen bereid zijn om deze inspanning te leveren, als de meerkosten ook vergoed worden. Maar wat zijn deze meerkosten precies? In samenwerking met AOC Oost is er een berekeningsmethode opgesteld waarmee een indicatie gegeven kan worden voor de benodigde meeropbrengst van het vlees. U kunt hiervan het Excel bestand Berekening meerkosten afmesten melkkoe downloaden. In deze berekeningen kunnen kengetallen aangepast worden waardoor de situaties van verschillende specifieke bedrijven doorgerekend kunnen worden. Ieder melkveehouder kan hiermee zelf aan de slag.
De berekeningsmethode is gebaseerd op een aantal aannames:
- We gaan uit van een afmestperiode van 95 dagen op het melkveebedrijf;
- We gaan ervan uit dat de benodigde stalruimte, mestproductie en voerkosten in deze periode gelijkwaardig zijn aan die van een melkkoe;
- De melkveehouder met hetzelfde aantal dieren werkt. Dus een melkkoe langer aanhouden voor het afmesten, betekent dat er geen vervangende melkgevende koe ingezet kan worden en dat daardoor opbrengst van melk gemist wordt.
Er wordt in het model uitgegaan van de gemiddelde melkproductie van een Nederlandse melkkoe van het ras Holstein Friesian. De gegevens over het extra gewicht van de melkkoeien na het afmesten, zijn ontleend aan een bedrijf dat gespecialiseerd is in het afmesten van melkkoeien.
Rekenmodel vlees van de melkkoe
De benodigde prijs per kilo geslacht gewicht is in dit voorbeeld € 2,87 dus € 0,77 bovenop de prijs die normaal gemiddeld voor rundvlees wordt betaald. Want er is € 255,36 nodig om de gemiste opbrengst van melk te compenseren.
Kan het uit?
Afmesten van een melkkoe kan leiden tot een hogere uitbetaalprijs wanneer het karkas een betere beoordeling (classificatie) krijgt in het zogenaamde SEUROP systeem. Maar dit zal onvoldoende zijn om de hele extra kostprijs te compenseren. Een meerprijs uit de markt is noodzakelijk. De vraag is of klanten bereid zijn die extra prijs voor het vlees te betalen. Dat hangt af van de onderscheidende kwaliteiten van het vlees en in hoeverre dat voldoende is om de consument aan te spreken, direct of via een slagerij of horecabedrijf. Er is kortom inzicht nodig in de mogelijkheden op de afzetmarkt.
De prijs per kilogram uit bovenstaande berekeningen kan vergeleken worden met prijzen op de afzetmarkt. Daarvoor moet wel gekeken worden naar de prijzen van alle onderdelen van het karkas, zoals van gehakt, biefstuk, sukade, schenkel etc. Koks van het Graafschap College hebben het vlees van een negen jaar oude melkkoe getest en ermee gerekend. Volgens hen kan er voor het vlees zo’n € 6 gevraagd worden bij de inkoop. Dat wil zeggen dat een brutomarge van 3,13 euro per kg mogelijk is. Maar die marge zou wel eens hoger kunnen zijn: volgens praktijkdeskundigen is de berekende hogere kostprijs voor het vlees van de melkkoe (hier geschat op € 0,77 per kg) waarschijnlijk een overschatting, omdat de voerkosten van een melkkoe die afgemest wordt, lager liggen.
Melkveehouders kunnen het vlees ook direct aan consumenten verkopen. Om te weten tegen welke prijs het vlees kan worden verkocht, is inzicht nodig in de kosten die nodig zijn om het vlees direct te kunnen vermarkten: de koe moet naar het slachthuis worden getransporteerd, er worden kosten berekend voor het slachten en het vlees moet uitgesneden worden en je hebt afval (botten en vet) wat niet geschikt is voor de consument. In onderstaande tabel staan de ingeschatte kosten.
Volgens deze berekeningen kan vlees van een melkkoe consumentklaar zijn voor € 5,96 per kilo (excl. BTW). Natuurlijk moet er daarnaast nog rekening worden gehouden met kosten voor promotie, logistiek en het runnen van een winkel of webshop. Wat is dan de brutomarge? Voer op Google de trefwoorden ‘vleespakket, rund’ in en check de diverse verkoopprijzen. Je zult zien dat pakketprijzen verschillen, maar dat er een brutomarge valt te behalen.
De conclusie is dat het afmesten van vlees van de melkkoe financieel uit kan en dus commercieel haalbaar is. Dat is wel afhankelijk van het vakkundig afmesten door de melkveehouder, samenwerking in de keten met afzetpartijen, slachterijen en de juiste marketing.
Melkkoeien afmesten past voornamelijk bij melkveehouders die meer willen doen dan alleen melk produceren, ruimte over hebben in de stal of tijd hebben voor een alternatieve bezigheid. Het afmesten van melkkoeien kan dan mogelijk een bijdrage leveren aan het inkomen en de spreiding van dat inkomen over de productie van melk en vlees.
Afmesten van melkkoeien sluit goed aan bij melkveebedrijven die al gebruik maken van de zogeheten dubbeldoelrassen (zoals Fleckvieh en de oud Hollandse rassen MRIJ, Blaarkop en Fries Hollands) omdat deze rassen beter geschikt zijn voor het ‘dubbeldoel’: melk en vlees. De groei is gunstiger, het eindgewicht is hoger en de vleeskwaliteit is beter. Bovendien levert een verhaal over de herkomst van de rassen extra waarde op. Het vlees van oud Hollandse runderrassen kan bijvoorbeeld als premiumvlees verkocht worden, zoals dit voorbeeld, onder andere in Nederlandse supermarkten.
