Veelzijdig en modern melkveebedrijf
Chris Bomers heeft met zijn boerderij Kraanswijk in buurtschap Zwolle bij Groenlo, heel veel bijzonders in huis. De eerste koeientuin van Nederland; een biogasinstallatie die stroom levert voor 1500 huishoudens; biologische melk, die ook nog eens A2A2 is én biologisch gecertificeerde meststof digestaat. Een flink geautomatiseerd bedrijf bovendien, met een voerrobot, melkrobot en mestrobot. ‘Daardoor blijft er tijd over om aandacht te hebben voor koeien die wat extra zorg nodig hebben.’
Biologisch
Chris Bomers opa begon hier in het buitengebied van de buurtschap Zwolle bij Groenlo in 1930 een ontginningsboerderijf: een gemengd bedrijf met koeien, varkens en een boomgaard.
Diens zoon maakte er in jaren zeventig een melkveebedrijf van. ‘Met in 1980 120 koeien was het voor die tijd relatief een groot bedrijf. Daarna is het bedrijf lange tijd niet meer gegroeid, maar mijn vader was wel bezig met innovaties. Hij ontwikkelde bijvoorbeeld een eigen mestinjecteur. ‘En hij ontdekte al snel dat je goed kunt boeren zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen.’ Feitelijk werd er in 1990 al biologisch geboerd. ‘Qua bemesting vond hij het efficiënter om de koeien binnen te houden. Gerhard te Voortwis (Winterswijk) heeft toen pa er van overtuigd dat als hij de koeien ook nog naar buiten deed, hij helemaal biologisch kon worden.’ Vandaar dat op Kraanswijk sinds 1995 officieel biologisch wordt geboerd. De melk gaat voor een groot deel naar Aurora, die er kaas van maakt.
A2A2-melk
‘A2A2-melk: tot een jaar geleden wist ik er niks van’, vertelt Bomers. ‘Maar ons dochtertje van één bleek geen koemelk te verdragen. Ze was rustig, totdat ze melk kreeg. Dat moet eigenlijk omgekeerd zijn.’ Een oom uit Canada kwam op bezoek, die in stierensperma handelt en veel A2A2-stieren verkoopt en zei: ‘Jouw dochter kan wel A2 melk verdragen’, zei hij. Dat bleek te kloppen.
Melk kan verschillen in het soort eiwit dat de koe produceert: A1 of A2. Deze eiwitten worden op verschillende manieren in het menselijk lichaam afgebroken. Van oudsher gaven koeien A2 melk, tegenwoordig worden A1 en A2 koeien meestal door elkaar gehouden. Voor A2 melk worden uitsluitend de koeien gebruikt die A2-eiwit leveren.
‘Ik zag ergens een berichtje in een krant dat Vecozuivel in Nederland A2 zuivel op de markt wilde brengen. Onze veestapel bleekt relatief geschikt.’ De meeste boeren hebben Holstein Friesian waarvan 40 procent A2 is. ‘Wij hebben ingekruist met Fleckvieh en toen bleek 68 procent A2 te zijn. Alle koeien die geen A2 waren, werden verkocht.’
Wetenschappelijk is nog niet bewezen dat de melk verschillend verteerbaar is. ‘Maar het is wel bewezen dat het andere melk is. Er is een verschil in de vertering. Onze dochter is nog zo klein, die liegt niet’, zegt Bomers. Via social media komen er veel positieve reacties binnen op Bomers’ A2 melk: ‘Dat geeft veel voldoening.’
Innovatieve stal: de Koeientuin
‘We zitten hier op een mooie plek voor toeristen.’ Daar hoorde ook bij dat een nieuwe stal mooi en diervriendelijk moest zijn. Samen met een projectteam is toen een ‘koeientuin’ ontwikkeld, de eerste van Nederland. De koeien lopen ín de stal en toch tussen de bomen en struiken: dat is het eerste opvallende aan Bomers’ koeientuin.
Daarnaast is ook de vloer bijzonder: de ‘Weidevloer’ is een kunststof vloer, met de eigenschappen van een weiland: zacht, zodat de koe er comfortabel op kan liggen en tegelijkertijd stroef en indrukbaar, zodat de koe gemakkelijk kan opstaan en lopen. De vloer is doorlaatbaar, zodat mest en urine zo snel mogelijk van elkaar gescheiden kunnen worden. De weidevloer wordt schoongehouden door een volautomatische mestrobot.
‘De koe is een herkauwer, ze is het liefste zo kort mogelijk in de weide om snel en veel te vreten en trekt zich dan terug in een beschutte omgeving om te herkauwen’, vertelt Bomers. Bij het ontwerp is gekeken naar deze natuurlijke leefomgeving van de koe, die vervolgens wordt nagebootst in de stal. Rondom de stal draait een voerrobot rondjes en maakt af en toe een stop bij de voer opslag, waarna een automatische grijper de voerrobot vult met pompoenen en kuilgras. In het midden loopt een koe af en toe de melkrobot in. ‘Het mooie is dat je aandacht kunt besteden aan de koeien die dat nodig hebben.’
Biogas en mestconcentraat
Aan de andere kant van de koeientuin staat een biogasinstallatie, herkenbaar aan de koepel op het dak. Daar gaat de mest in, maar ook andere organisch materiaal. De mestvergister levert gas, die een generator aandrijft en daarmee elektriciteit opwekt, goed voor 1500 huishoudens. Die wordt verkocht als groene stroom. ‘Eigenlijk is het dubbel groene stroom, omdat het van een biologisch bedrijf komt’, zegt Bomers.
De vele oranje pompoenen op het erf, bij de koeien en bij de biovergister, zijn voor Bomers aanleiding uitleg te geven over de ladder voor organisch materiaal.
1. Food
2. Feed
3. Fuel
4. Fertilizer
Oftewel eerst kijken of iets geschikt is voor menselijke consumptie. Zo nee, bestemmen voor veevoer. Is het daar niet bruikbaar meer voor: brandstof en tot slotte mest. Sommige organische stoffen leggen meerdere wegen binnen de ladder af. De pompoenen – afgekeurd voor menselijke consumptie – dienen als veevoer, de mest wordt vergist en het digestaat komt weer op het land. Oftewel, ze dienen zowel als veevoer, brandstof en als meststof.
We hebben nu 170 koeien, vanwege de overstap naar A2 koeien, maar dat moeten er op termijn wel weer zo’n 240 worden. We hebben 60 hectare eigen grond, plus ongeveer 40 hectare pacht. De meeste pachtgronden zijn natuurgronden van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. ‘”Best intensief voor biologisch”, zeggen mensen, maar we werken hiernaast ook heel veel samen met biologische akkerbouwers en krijgen onder andere 500 ton afgekeurde pompoenen en 200 ton afgekeurde aardappels per jaar van akkerbouwers die dan weer onze mest krijgen. Soms hebben we gewoon koeien te weinig om deze hoeveelheden te ‘verwerken’. Dit is dan ook een prachtige vorm van samenwerking en kringlooplandbouw.’
Groepsaccommodatie
Naast dat alles heeft de boerderij ook nog een groepsaccommodatie, geschikt voor 22 personen, zodat al die bijzondere onderdelen van boerderij Kraanswijk ook door anderen zijn te bewonderen.
Kijk voor meer informatie op: www.kraanswijk.nl
