Wettelijke systemen voor legkippen en de belangrijkste keurmerken
In de EU wetgeving is vastgelegd hoe kippen gehouden moeten worden en welke benaming hieraan toegekend mag worden. Daarnaast zijn er een aantal keurmerken die aanvullende eisen stellen. Wat de verschillen zijn zetten we in dit bericht op een rij.
Wettelijke benamingen voor eieren.
De woorden ‘scharrel’, ‘vrije uitloop’ en ‘biologisch’ zijn wettelijk beschermde woorden voor eieren: als die op de verpakking staan, moeten ze aan strikt omschreven voorwaarden voldoen, die bovendien gecontroleerd worden, elke schakel in de keten, van boer tot en met de verpakking in de winkel. Deze houderijsystemen verschillen met name in hoeveel leefruimte elke kip heeft in de stal en of ze al dan niet naar buiten kunnen. In de tabel hieronder vind je een overzicht met de verschillen voor bezetting, uitloop, daglicht, afleiding en behandeling van de snavels voor de verschillende systemen.
De verschillende veehouderijsystemen zijn terug te vinden middels codes op alle eieren: Het cijfer 0 staat voor een ei uit een biologische legkippenhouderij; het cijfer 1 voor een ei afkomstig van kippen met een vrije uitloop naar buiten; het cijfer 2 voor een ei afkomstig uit een scharrelhouderij (binnen gehouden) en cijfer 3 staat voor een ei afkomstig van kippen die gehouden worden in kooien of koloniehuisvesting.
De belangrijkste keurmerken voor eieren.
Er zijn een aantal keurmerken voor eieren, herkenbaar aan een logo. Soms zijn deze gebaseerd op de genoemde wettelijke benamingen en definities en soms worden er extra regels gehanteerd. In de Keurmerkwijzer van Milieucentraal vind je een overzicht van keurmerken voor eieren en is ook aangegeven welke daarvan topkeurmerken zijn. Dit zijn keurmerken met een duidelijke prestatie en onafhankelijke borging en controle op de gestelde eisen. Hieronder vind je een overzicht aan van de belangrijkste keurmerken.
Biologisch
Eieren met het biologische keurmerk moeten voldoen aan regels die vastliggen in EU-wetgeving voor biologische landbouw. Dit keurmerk is daarmee volledig gebaseerd op de wetgeving. Om voor dit keurmerk in aanmerking te komen, moeten producenten voldoen aan strenge eisen op gebied van milieu en dierenwelzijn. De kippen hebben meer ruimte dan bij reguliere kippen, moeten naar buiten kunnen en hun snavels worden niet gekapt. Het voer van de leghennen is voor minstens 95 procent van biologische herkomst en wordt dus geteeld zonder chemisch synthetische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Minimaal 20 procent van het voer moet van het eigen bedrijf of een bedrijf uit de regio komen.
Een onafhankelijke geaccrediteerde organisatie (in Nederland Skal) controleert de naleving van de biologische regels en kan bij overtreding sancties opleggen. Biologische kippen komen ook in aanmerking voor het 3-sterren Beter Leven Keurmerk (zie hierna). Soms hebben biologische producten daarnaast ook het EKO-keurmerk. Dat is een privaat keurmerk dat praktisch dezelfde criteria hanteert als het Europese keurmerk voor biologisch.
Beter Leven keurmerk
Het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming voor legkippen gaat over dierenwelzijn bij de productie van eieren. Het Beter Leven keurmerk kent 1, 2 of 3 sterren toe. De controle op het Beter Leven keurmerk gebeurt door een onafhankelijke geaccrediteerde organisatie, die ook straffen uitdeelt als producenten met een keurmerk zich niet aan de regels houden.
Hoe meer sterren, hoe diervriendelijker de legkippen worden gehouden.
Beter Leven keurmerk 1 ster
Staat voor een verbetering in dierenwelzijn ten opzichte van gangbare (scharrel-)eieren. De leghennen hebben bijvoorbeeld een overdekte uitloop, natuurlijk daglicht in de stal en is er een normaal dag- en nachtritme. De kippen kunnen in de stal hun natuurlijk gedrag vertonen en onder andere scharrelen en een stofbad nemen. Ook ligt er strooisel op de bodem, staan er strobalen in de stal en wordt er graan en maagkiezel gestrooid ter afleiding.
Er worden geen eisen gesteld ten aan zien van al dan niet kappen van de snavels.
Beter Leven keurmerk 2 sterren
Staat voor een aanzienlijke verbetering in dierenwelzijn ten opzichte van gangbare (scharrel-) eieren. De leghennen hebben een overdekte uitloop en een uitloop naar buiten. De kippen hebben een normaal dag- en nachtritme en er komt natuurlijk daglicht in de stallen. Evenals bij Beter Leven keurmerk 1 ster kunnen de kippen een stofbad nemen, scharrelen, wordt er graan en maagkiezel gestrooid, ligt er bodemstrooisel en zijn er strobalen in de stal aanwezig. Er worden geen eisen gesteld ten aan zien van al dan niet kappen van de snavels.
Beter Leven keurmerk 3 sterren
Beter Leven keurmerk 3 sterren voldoet aan alle bovenstaande eisen voor het keurmerk met 2 sterren maar er komt nog wat bovenop: de kippen hebben nóg meer ruimte en snavelkappen is niet toegestaan.
Demeter
Demeter is het keurmerk van de biologisch-dynamische landbouw. Producten met het Demeter keurmerk voldoen in Nederland altijd aan de eisen van de biologische landbouw en dragen dus ook het Europese keurmerk voor biologisch. Naast de algemene eisen voor biologisch heeft Demeter aanvullende voorwaarden. Zo lopen er vijf in plaats van zes (bij biologische) kippen per vierkante meter en lopen er ook hanen rond. Daarnaast is er veel aandacht voor het sluiten van kringlopen: de helft van het kippenvoer moet worden geproduceerd op het eigen bedrijf.
Stichting Demeter is eigenaar en beheerder van het keurmerk. Op het keurmerk wordt gecontroleerd door een onafhankelijke geaccrediteerde partij en er geldt een sanctiebeleid.
Milieukeur
Het Milieukeur-keurmerk is te vinden op producten die het milieu minder zwaar belasten dan verglijkbare producten. Bij de productie van eieren stelt Milieukeur eisen op gebied van gebruik van duurzame energie en de ammoniakuitstoot van de mest. De kippen hebben ongeveer net zoveel ruimte als scharrelkippen maar de stal is zo ingericht dat kippen hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen. Snavelkappen is bij het Milieukeur keurmerk verboden. Verder stelt Milieukeur dierenwelzijnseisen op gebied van transport en kent het een protocol voor zieke kippen.
Voor het Milieukeur keurmerk wordt gecontroleerd door een onafhankelijke geaccrediteerde partij en geldt er een sanctiebeleid.
Wil je meer weten?
In de supermarkt maken, naar schatting in 2016, scharreleieren zo’n 57% uit van de omzet in hele eieren. Vrije uitloop en biologische eieren respectievelijk 27% en 13%.
Wil je meer weten over eieren, kijk op de websites van de keurmerken en check de keurmerkwijzer voor Eieren. In de tabel hieronder vind je een kort overzicht met de belangrijkste verschillen tussen deze keurmerken.
